Vitrine

Nobelprijsoorkonde Eijkman

Universiteitsmuseum Utrecht

Collectie : hoogleraararchief

Thema: universiteitsgeschiedenis

Materiaal:  papier

Objecttype: archief

Omvang: 650 dozen

Contact:  Mw. A. De Jong

Nobelprijsoorkonde Eijkman, 1929

Een Nobelprijs bestaat uit een oorkonde, een gouden penning met de beeltenis van Alfred Nobel en een geldprijs. Het is zonder enige twijfel de grootste bekroning voor een wetenschapper. Er zijn elf Nobelprijswinnaars die op enigerlei wijze zijn verbonden met de Universiteit Utrecht. Christiaan Eijkman (1858-1930) is een van hen. Hij kreeg de Nobelprijs voor de geneeskunde in 1929 voor zijn onderzoek naar het belang van vitamine B1.

Niet elke Utrechtse Nobelprijswinnaar had een lange en wezenlijke verbinding met de universiteit. Christiaan Eijkman had dat wel, hij was er van 1898 tot 1928 hoogleraar.

Eijkman kreeg de Nobelprijs omdat hij in 1890 ontdekte dat het zilvervlies van de rijstkorrel de tropische ziekte beriberi kon genezen. Die ontdekking deed hij in Nederlands-Indië, waar hij als arts werkte. Ook was hij directeur van het laboratorium van een militair hospitaal, dat was opgezet voor het beriberionderzoek. De proefkippen van dit laboratorium werden op een gegeven moment ziek en de ziekteverschijnselen vertoonden gelijkenis met die van beriberi. Wat bleek? De hospitaalkok voerde de kippen de overgebleven gekookte witte rijst. Een nieuwe kok vond dat echter onzin en gaf de kippen weer gewoon ongepelde rauwe rijst, want dat was kippenvoer. De dieren herstelden onmiddellijk. Zo ontdekte Eijkman het verband tussen zilvervlies en de ziekte beriberi. Meer dan dertig jaar later slaagden zijn opvolgers er pas in de vitamine die hiervoor verantwoordelijk was, B1, op te sporen en te isoleren uit de producten waarin hij voorkomt. Ze gaven Eijkman de eretitel ‘de onwillige vader van de vitamines’.

Eijkman kreeg de Nobelprijs een jaar na zijn emeritaat. Hij was te ziek om de prijs in ontvangst te nemen en overleed een jaar later.

(tekst afkomstig van website UM)