Vitrine

Een Balinese fabel

Universitaire bibliotheken Leiden

Collectie Bijzondere Collecties

Deze tekening toont, van links naar rechts, twee scènes uit de fabel van de stier, de tijger en de palmwijngaarder genaamd Papaka. In de eerste scène van de fabel -afgebeeld op een andere tekening die deel uitmaakt van dezelfde serie- schept de tijger op dat hij hoger staat in de hiërarchie dan de als huisdier getemde stier, aangezien de tijger niets hoeft te vrezen en zowel dieren eet als mensen.

De tijger verbeeldt zich het recht te hebben om de stier te verslinden. De stier echter vertelt hem dat de mens het hoogste wezen op aarde is, omdat een mens heel makkelijk een tijger kan doden en dat de tijger daarom geen recht heeft om de stier te doden en te eten. Om zijn standpunt te illustreren, vertelt de stier over de kennis en vaardigheden van de mens en adviseert de tijger naar de palmwijngaarder Papaka te gaan om het gezegde te laten bevestigen. Uiteindelijk wordt de tijger door deze palmwijngaarder, die door de goden bezield is, overwonnen. Papaka slaagt erin om de tijger aan een palmboom te binden – deze scène is hierboven afgebeeld. De moraal van de fabel is dat de mens hoger staat dan de dieren, omdat hij de goden op aarde representeert.

De tekening maakt deel uit van een collectie van 483 Balinese tekeningen die in 1896 aan de Universiteitsbibliotheek Leiden werden geschonken, als onderdeel van de nalatenschap van de grote geleerde Herman Neubronner van der Tuuk (1824-1894). Van der Tuuk werkte vanaf 1870 op Bali, tot kort voor zijn dood in een militair ziekenhuis in Surabaya. Behalve de Balinese tekeningen liet hij ook zijn handschriftencollectie, aantekeningen, bibliotheek en foto’s aan de UB Leiden na – in totaal duizenden items. Een deel van deze nalatenschap staat omschreven in de Catalogue of Malay and Minangkabau Manuscripts in the Library of Leiden University and other collections in The Netherlands (Volume Two) door Prof. Dr. E.P. Wieringa. De tekeningen zijn vervaardigd op verzoek en onder leiding van Van der Tuuk, die de Balinese kunstenaars van het benodigde materiaal voorzag. De meeste tekeningen zijn voorzien van annotaties in de Balinese taal. Zeer waarschijnlijk wilde Van der Tuuk hen, in ieder geval gedeeltelijk, gebruiken ter illustratie van zijn indrukwekkende Kawi-Balineesch-Nederlandsch woordenboek , dat hij tijdens zijn verblijf op Bali schreef. Wegens ziekte en dood kon hij dit project echter niet voltooien. Zijn woordenboek werd postuum in vier delen gepubliceerd (1897-1912), maar de uitgevers maakten geen gebruik van de tekeningen.