Dicht het Zwarte Gat!
Digitaal geboren erfgoed is bedreigd erfgoed. Dit signaal wordt al decennia afgegeven in beleidsnotities en rapporten, en toch is er nog steeds geen beleidskader op basis waarvan dit probleem in de praktijk aangepakt kan worden. Het wordt steeds urgenter om actie te ondernemen bij het academische erfgoed dat van oorsprong digitaal is en waarvan dus geen fysieke tegenhanger bestaat. Er gaan ‘zwarte gaten’ in ons collectieve geheugen ontstaan die niet meer te reconstrueren zijn als er geen maatregelen genomen worden.
Een kort overzicht van activiteiten
Het bestuur van de Stichting Academisch Erfgoed (SAE) voelt de urgentie om dit onderwerp op de agenda te plaatsen. Om een houvast te bieden voor oplossingen, heeft de SAE in 2022 de Werkgroep ‘Born Digital Collectievorming’ vanuit de deelnemende instellingen opgericht. Het afgelopen jaar heeft de Werkgroep de problematiek rondom collectievorming met digitale bestanden die voortkomen uit de eigen academische praktijk onderzocht, met name op het gebied van beleidsontwikkeling, verantwoordelijkheden en kennisdeling.
In dialoogsessies met de werkgroep is de problematiek rondom digitaal geboren erfgoedcollecties verkend en is meer grip ontstaan op de verschillende soorten digitale bestanden die binnen de kaders van onderzoek, onderwijs en organisatie geproduceerd worden. Op 16 december 2022 heeft de SAE vervolgens een Kennisdag Born Digital Collectievorming georganiseerd, waar instellingen die zich richten op langetermijnbewaring van digitale bestanden als de Koninklijke Bibliotheek (KB), het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) en Data Archiving Networking Services (DANS) hun praktijk hebben toegelicht.
Op 25 mei 2023 is de handreiking Dicht dat Zwarte Gat! gepubliceerd waarin de SAE specifiek aandacht vraagt voor het digitaal geboren academisch erfgoed dat geen fysieke tegenhanger heeft om op terug te vallen en dat in de praktijk niet onder die wettelijke verplichting wordt gerekend. Daardoor valt het buiten alle processen voor selectie en collectievorming in de academische wereld. Instellingen hebben de verantwoordelijkheid om dit materiaal voor huidige en toekomstige gebruikers veilig te stellen.
