Vitrine

Album amicorum Dousa

Universitaire bibliotheken Leiden

Collectie Bijzondere Collecties

Als een van haar schatten beheert de Leidse Universiteitsbibliotheek het vriendenboek of album amicorum van de eerste curator en bibliothecaris, Janus Dousa (1545-1604). In 1893 kreeg de bibliotheek het ten geschenke van W.F. baron Röell uit ’s-Gravenhage, wiens familie het manuscript meer dan anderhalve eeuw bezat.

Jan van der Does was nauw bij de stichting van de universiteit in Leiden betrokken. Hij wist in de persoon van Justus Lipsius de eerste geleerde van internationale allure aan te trekken en had een belangrijk aandeel in de komst naar Leiden van de andere coryfee, Justus Josephus Scaliger. Dousa beschikte over een uitgebreid netwerk waarvan hij als curator der universiteit handig gebruik maakte. Dat netwerk zien wij terug in zijn vriendenboek, dat hij sinds zijn studiejaren in Douai en Parijs (1563-1566) bijhield. Anders dan de meeste studenten ging hij nog dertig jaar door met de vastlegging van zijn waardevolste ontmoetingen en vriendschappen.

Zijn album bevat daardoor bijdragen van 134 medestudenten, professoren, humanisten, bestuurders, politici en andere tijdgenoten. We vinden er onder meer 29 geschilderde familiewapens, vijf tekeningen en twee ingeplakte gravures. In de overige bijdragen overwegen de Latijnse gedichten. Het Nederlands is vertegenwoordigd met enkele sonnetten, terwijl ook Grieks, Hebreeuws, Frans, Duits, Italiaans en Pools niet ontbreken. Natuurlijk heeft ook de actualiteit haar sporen nagelaten. Op bladzijde 102r herinnert Jan van Hout met zijn bijdrage uit 1575 aan Leidens Ontzet. De stadssecretaris en Dousa hadden een jaar eerder zij aan zij gestreden tijdens het beleg van de Spanjaarden, en waren sindsdien innig bevriend.

Ter gelegenheid van het 425-jarig bestaan van de Universiteit Leiden in 2000 nam de Universiteitsbibliotheek het initiatief tot de publicatie van een jubileumeditie:

Een netwerk aan de basis van de Leidse universiteit. Het album amicorum van Janus Dousa. Facsimile-uitgave van hs. Leiden UB, BPL 1406 met inleiding, transcriptie, vertaling en toelichting door Chris L. Heesakkers. Leiden [etc.] 2000.

De gedrukte editie verscheen in beperkte oplage en was in een mum van tijd uitverkocht. Maar dankzij de digitale facsimile is en blijft het Dousa-album wereldwijd beschikbaar via internet.